Adwokat Łukasz Witański

blog prawniczy

Wysokość zadośćuczynienia.

paź 172018

Przechodząc do szczegółowych kwestii związanych z roszczeniami z tytułu wypadków drogowych (artykuł dotyczący wykazu roszczeń z tytułu wypadków komunikacyjnych), przedstawię kwestię związane w wysokością zadośćuczynienia. Zadośćuczynienie przyznawane w oparciu o art. 445 § 1 k.c., nie dotyczy wyłącznie wypadków komunikacyjnych, dotyczy również błędów lekarskich, pobicia, wypadków na niezabezpieczonym terenie, innych krzywd wynikających z czynów niedozwolonych itp. Niektóre z okoliczności wpływających na wysokość zadośćuczynienia, w szczególności konkretne orzecznictwo przedstawię w osobnych artykułach.

 

Wysokość zadośćuczynienia – funkcja zadośćuczynienia i ogólne zasady.

Zadośćuczynienie jest sposobem naprawienia krzywdy w postaci doznanych cierpień fizycznych i psychicznych. O wysokości zadośćuczynienia decyduje rozmiar doznanej krzywdy. Zadośćuczynienie winno być adekwatne do zakresu cierpień i trwałych skutków wypadku.

Poniżej przedstawiam przykładowe orzecznictwo sądowe w tym zakresie.

„Krzywda wynagradzana zadośćuczynieniem pieniężnym, uregulowanym w art. 445 KC, jest szkodą niemajątkową. Charakter takiej szkody decyduje o jej niewymierności. Przyznanego poszkodowanemu zadośćuczynienia nie należy zatem traktować na zasadzie ekwiwalentności, którą charakteryzuje wynagrodzenie szkody majątkowej. Odpowiedniość kwoty zadośćuczynienia, o której stanowi art. 445 § 1 KC, ma służyć złagodzeniu doznanej krzywdy, a jednocześnie nie być źródłem wzbogacenia.” (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2000 r. w sprawie III CKN 582/98, Legalis)

„Zadośćuczynienie przewidziane w art. 445 § 1 KC pełni funkcję kompensacyjną, przyznana suma pieniężna ma stanowić bowiem przybliżony ekwiwalent poniesionej szkody niemajątkowej. Funkcja kompensacyjna przesądza o tym, że powinno mieć ono charakter całościowy, obejmować wszystkie cierpienia psychiczne i fizyczne, doznane, jak i te, których wstąpienie w przeszłości jest spodziewane, nie może być ono zatem symboliczne, a jego wysokość musi przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną adekwatną do warunków gospodarki rynkowej. Za nadaniem prymatu funkcji kompensacyjnej przemawia także charakter dobra chronionego w przepisach dotyczących zadośćuczynienia. Zdrowie jest bowiem dobrem szczególnie cennym i zasądzanie niskich kwot tytułem zadośćuczynienia w przypadkach ciężkiego uszkodzenia ciała lub/i rozstroju zdrowia prowadzi do niepożądanej jego deprecjacji.” (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2018 r. w sprawie V CSK 344/17, Legalis)


Konkretne okoliczności wpływające na wysokość zadośćuczynienia.

Ustalając wysokość zadośćuczynienia należy wziąć pod uwagę całokształt okoliczności sprawy. Jest to stanowisko jednolicie przyjmowane w orzecznictwie, Każda sprawa jest rozpatrywana indywidualnie, nie ma automatycznego przelicznika, urzędowej tabeli ustalonej na podstawie innych spraw sądowych. Zawsze istotne są okoliczności danej sprawy. Orzeczenia w innych sprawach można ewentualnie zastosować pomocniczo. Również ustalony procentowo uszczerbek na zdrowi ma znaczenie jedynie pomocnicze. W poniżej cytowanym postanowieniu Sąd Najwyższy, odmawiając przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, przedstawił ugruntowaną linię orzeczniczą w tym zakresie, wskazując m.in.:
„Ocena zakresu zindywidualizowanej krzywdy konkretnej osoby i adekwatnego do niej zadośćuczynienia, jest dokonywana przez sądy stosownie do okoliczności każdego, odrębnie rozpatrywanego przypadku (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2006 r., IV CSK 99/05, OSP 2009, z. 4, poz. 40). Procentowo określony uszczerbek służy tylko jako pomocniczy środek ustalania rozmiaru odpowiedniego zadośćuczynienia. Należne poszkodowanemu (pokrzywdzonemu czynem niedozwolonym) zadośćuczynienie nie może być mechanicznie mierzone przy zastosowaniu stwierdzonego procentu uszczerbku na zdrowiu[…]” (Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 sierpnia 2018 r. w sprawi II CSK 170/18, Legalis).


Zatem okoliczności, które wpływają na rozmiar krzywdy i wysokość zadośćuczynienia, które mogą pojawiać się w danej sprawie są m.in. następujące (nie jest to katalog zamkniętym, a jednie przykładowy):

- czas trwania i stopień intensywności cierpień fizycznych i psychicznych, w tym odczuwanych obecnie,
- długotrwałość leczenia i rehabilitacji, skutki leczenia, stopień wyleczenia,
- ilość operacji, częstotliwość i długość pobytów w szpitalu i związany z tym stres, powikłania pooperacyjne, konieczność zastosowania drutów Kirschnera, późniejsze ich usuwania w drodze następnej operacji,
- nieodwracalność skutków urazu, czyli kalectwo, blizny, zwłaszcza w sytuacji, w której biegły z zakresu chirurgii plastycznej nie daje pewności, co do ich usunięcia czy korekty, blizny ma młoda kobieta, jest to szczególnie istotne z racji wykonywanego zawodu itd., zadośćuczynienie za blizny czytaj więcej,
- szanse na przyszłość, nasilania się objawów w miarę upływu czasu,
- aktywność poszkodowanej osoby przed wypadkiem i po wypadku – np. przed wypadkiem dana osoba była aktywną osobą, uprawiała sporty, prowadziła czynne życie towarzyskie, podróżowała, a po wypadku zaszła w tym zakresie zmiana związana np. z leczeniem, dysfunkcją fizyczną uniemożliwiającą aktywność, złym stanem psychicznym, oszpeceniem ciała i wywołanym tym poczuciem wstydu, blokującym udział w towarzyskich spotkaniach, czy w ogóle blokującym udział w relacjach międzyludzkich,
- stany lękowe, np. obawa przed korzystaniem z samochodu,
- bezradność życiowa i często związane z nią poczucie nieprzydatności, konieczność korzystania ze wsparcia bliskich, czy niemożność udzielenia im wsparcia, ograniczenia w życiu rodzinnym,
- poczucie wykluczenie, osamotnienia,
- wiek poszkodowanego - młody wiek poszkodowanego może uzasadniać przyznanie większego zadośćuczynienia,
- negatywne skutki wypadku w planach życiowych czy karierze zawodowej, np. konieczność odłożenia decyzji o posiadaniu dziecka,


Zatem w każdej sprawie o wysokości zadośćuczynienia decyduje szereg okoliczności konkretnego przypadku, a rzeczywisty rozmiar krzywdy możliwy w zasadzie będzie dopiero po przeprowadzeniu opinii biegłych sądowych, nieraz wielu różnych dziedzin medycznych w jednej sprawie. Pojawiają się więc trudności związane z oszacowaniem wysokości żądania. Jak wskazałem wyżej, nie ma tabel z wysokością zadośćuczynienia za konkretny uszczerbek, które automatycznie należy stosować i nie wydaje się możliwe, ani zasadne, by kiedykolwiek ustawodawca zdecydował się je wprowadzić. Sumy zasądzone w podobnych sprawach nie mogą być stosowane w innych sprawach i nie ma w tym zakresie jakiegokolwiek związania innymi orzeczeniami (tzn. w podobnych sprawach, a nie np. w ponownie rozpoznawanej sprawie na skutek uchylenia wyroku), ponadto z uwagi na ilość czynników wpływających na wysokość zadośćuczynienia, trudno przyjąć, co oznacza termin sprawa podobna. Również ustalony uszczerbek na zdrowiu może mieć co najwyższej znaczenie pomocnicze. Przy ocenie wysokości roszczenia należy mieć na względzie zasadniczy cel zadośćuczynienia – ma ono kompensować całość cierpień fizycznych i psychicznych, ale nie powinno być traktowane wyłącznie jako źródło wzbogacenia, powinno też uwzględniać aktualne stosunki majątkowe w naszym społeczeństwie. Zatem ostrożnie należy podchodzić do zasłyszanych historii o milionowych kwotach zasądzanych przez amerykańskie sądu za polanie się gorącą kawą. Znacząco wygórowane zadośćuczynienie spowoduje oddalenie powództwa w wygórowanej części, a to może rodzić obowiązek zwrotu kosztów drugiej stronie, w części w jakiej oddalono powództwo, ich stosunkowe rozdzielenie, co przy znacznych wysokościach przedmiotu sporu, kosztach niejednokrotnie kilku biegłych w jednej sprawie, lub całych zespołów biegłych może mieć niebagatelne znaczenie.

 

Adwokat Katowice - Łukasz Witański - strona główna

 

 

Atom

Napędza Nibbleblog